متخصصین زنان و زایمان مطرح می كنند؛
سهم اختلال تخمدانی در ناباروری زنان، عوارض یائسگی زودرس
دكتر ایزی: كاركرد نامناسب تخمدان، چسبندگی لوله های رحمی همچون علل اصلی نازایی به شمار می روند و ۴۰ درصد ناباروری در زنان هم ناشی از اختلال در كاركرد تخمدان است.
به گزارش دكتر ایزی به نقل از مهر، ناباروری ناشی از نارسایی زودرس تخمدان مشكلی چالش برانگیز است، چونكه اختلال عملكرد تخمدان ها به این معناست كه احتمال حامله شدن با استفاده از تخمك های خود شخص تا حد زیادی كاهش یافته است و این مورد یكی از عوامل هراس زنان از بروز ناباروری است كه نیازمند آگاهی، توجه و درمان به موقع و مناسب می باشد. دكتر سهیلا انصاری پور، جراح و فلوشیپ زنان، زایمان و ناباروری، در مورد چگونگی تاثیر اختلال عملكرد تخمدان ها بر باروری افراد، اظهار داشت: اختلال تخمدانی یكی از اجزاء اصلی بررسی ناباروری است. حدود ۴۰ درصد از علل ناباروری در خانم ها و حدود ۲۰ درصد در زوجین را شامل می گردد. تخمك گذاری مرتب با سیكل قاعدگی منظم مشخص می گردد و ازاین رو زنان با قاعدگی نامنظم بایستی در مورد احتمال عدم تخمك گذاری خود دچار تردید شوند. تخمك گذاری مرتب و به دنبال آن قاعدگی منظم و بارداری، منوط به وجود تخمدان سالم و كنترل سالم محور سیستم عصبی مركزی هیپوتالاموس و هیپوفیز بر تخمدان است. وی خاطرنشان كرد: به صورت كلی اختلالات تخمدانی به سه دسته تقسیم می شوند كه دسته اول اختلالاتی است كه در غده هیپوفیز- هیپوتالاموس هست و در حدود ۵ تا ۸ درصد موارد را تشكیل می دهد. شامل مشكلات ارگانیك و یا غیرارگانیك همچون بی اشتهایی عصبی، چاقی، استرس، ورزش شدید و حتی اختلالات احساسی و خواب كه تخمدان را تحت تاثیر خودشان قرار دهند، اختلال شناخته شده آمنوره هیپوتالاموسی هم در این دسته قرار می گیرد كه به راحتی با جایگزینی داروهای تحریك تخمك گذاری درمان می شوند. انصاری پور افزود: اختلالات دسته دوم كه آن هم ۵ تا ۸ درصد اختلالات تخمدانی را به خود اختصاص می دهد مربوط به نارسایی های تخمدان است كه یا به صورت ژنتیكی اتفاق می افتد و یا اینكه فرد در خلال سنین باروری امكان دارد دچار نارسایی شود، مثل بروز یائسگی زودرس كه اصطلاحا به آن بی كفایتی زودرس تخمدان گفته می گردد و حدود یك درصد خانم ها به آن مبتلا می شوند و دسته سوم اختلالات تخمدانی كه شایع ترین نوع اختلالات است و حدود ۷۵ تا ۸۰ درصد را شامل می گردد. در واقع نارسایی در تخمدان و یا سیستم عصبی مركزی وجود ندارد بلكه بی نظمی ترشح هورمون ها در این محور و عملكرد تخمدان ها و یا سایر ارگان ها سبب عدم تخمك گذاری مزمن می گردد. همینطور سندرم تخمدان پلی سیستیك كه شایع ترین اختلال اندوكرین در خانم ها است و ۵ تا ۲۰ درصد خانم ها به آن مبتلا هستند هم در این گروه قرار می گیرد. این جراح زنان و زایمان، اضافه كرد: در صورتیكه سندرم تخمدان پلی سیستیك به تنهایی عامل نازایی باشد همچون درمان پذیرترین اختلالات تخمدانی به حساب می آید. انصاری پور با اشاره به اینكه مبتلا شدن به PCO علاج پذیر نیست اما درمان پذیر است، خاطرنشان كرد: در واقع علائم بی نظمی قاعدگی و یا آكنه و پرمویی زنان تا زمانی كه دارو دریافت می كنند، رفع می گردد اما با قطع دارو مجددا عود می كنند. البته اگر اصول مربوط به سبك زندگی صحیح همچون ورزش منظم، كاهش وزن، تغذیه مناسب، نداشتن استرس، نداشتن اختلالات خواب و...، از جانب بیماران رعایت شود، فواصل عود بیماری افزایش می یابد. اما در مورد درمان باید گفت عموما بر پایه اصلاح سبك زندگی و درمان دارویی است. محور درمان های اولیه هم عموما بر مبنای كاهش سطح انسولین، باز گرداندن ناباروری (یا اصطلاح مناسب تر دشوارزایی)، درمان پرمویی و آكنه و تنظیم سیكل قاعدگی جهت جلوگیری از تكثیر خوش خیم مخاط آندومتر
(هیپرپلازی اندومتر) و سرطان آندومتر است. چون معمولا سطح انسولین در این افراد بالا است، كاهش وزن سبب كاهش سطح انسولین و بنابراین كنترل هر چهار محور می گردد. حتی كاهش ۵ تا ۱۰ درصد وزن می تواند سبب از سرگیری تخمك گذاری و حاملگی در زنان شود. وی خاطرنشان شد: به صورت كلی مصرف قرص های جلوگیری از حاملگی در كنار كاهش وزن، درمان خط اول برای كنترل بی نظمی قاعدگی و پرمویی برای مبتلایان بهPCO است و مادران نباید نگران دریافت قرص های جلوگیری در دختران خود باشند. چونكه ریزش حداقل هر ۳ ماه یكبار سطح اندومتر برای پیشگیری از سرطان اندومتر ضروری می باشد. البته در صورت عدم تحمل و یا منع مصرف قرص های تركیبی، درمان خط دوم و سوم استفاده از تركیبات پروژسترون و همینطور متفورمین هست كه علایم خاص خودش را دارد. انصاری پور با اشاره به اینكه ژن در ۵۰ درصد موارد می تواند در مبتلا شدن به PCO نقش داشته باشد، اظهار داشت: عوامل ژنتیكی و محیطی در مبتلا شدن به PCO نقش موثری دارند. سندرم تخمدان پلی سیستیك یك اختلال چند عاملی است یعنی زمینه ژنتیكی و محیطی هر دو در مبتلا شدن به PCO نقش موثری دارند. در واقع ژن هم از پدر و هم از مادر منتقل می گردد و به صورت ارثی دختر و پسر ژن را دریافت می كنند كه در دختران به صورت مبتلا شدن به PCO و در پسران به شكل مبتلا شدن به تاسی زودرس و سندرم متابولیك، یعنی به صورت فشارخون بالا، دیابت و یا چربی خون بالا بروز می كند. ازاین رو دختری كه مادر و خانواده پدری وی به PCO مبتلا هستند شانس بیشتری جهت مبتلا شدن به PCO را دارد و سفارش ما به این افراد این است كه از همان ابتدای بلوغ و شروع دوران پریود بر روی الگوی قاعدگی و پرمویی خود دقت داشته باشند. از طرفی در این افراد مبادرت به حاملگی در سنین مناسب ۲۵ تا ۳۰ سالگی توسط پزشكان سفارش می گردد و در صورتی كه به علت مسایل شغلی و یا تحصیلی، تمایل به تاخیر سن ازدواج و یا حاملگی دارند، می توانند از امكان فریز تخمك و یا جنین بهره مند شوند. وی در مورد یائسگی زودرس، اضافه كرد: اگر زنی كمتر از ۴۰ سال سن داشته باشد و تا سه ماه پریود نشود و آزمایش Fsh او كه مربوط به هورمون های غده هیپوفیز است، بالای ۴۰ باشد در واقع یائسگی زودرس برای او مطرح می گردد كه البته سفارش ما این است كه آزمایش دو بار تكرار شود. در صورتیكه زمان زیادی از قطع پریودها گذشته باشد، به علت كمبود استروژن علائمی چون گرگرفتگی، خشكی مخاط واژن و كوچك شدن تخمدان و رحم در سونوگرافی انجام شده هم قابل مشاهده می باشد كه بدین سان تشخیص یائسگی زودرس به صورت قطعی بیان می گردد. انصاری پور با اشاره به اینكه در ۵ درصد از افراد مبتلا به یائسگی زودرس امكان حاملگی به صورت خود به خود وجود دارد، اضافه كرد: متاسفانه تا این لحظه هیچ درمان دارویی قطعی برای كمك به حامله شدن این افراد نیست و بهترین روش استفاده از تخمك اهدایی است. وی تصریح كرد: البته در دنیا تحقیقات متعددی برای درمان یائسگی زودرس در حال انجام هست. به طور كلی در یائسگی زودرس با دو مشكل مواجه می شویم، دسته ای از علل مانند شیمی درمانی، رادیوتراپی و جراحی ممكن هست سبب از بین رفتن تمام فولیكول های تخمدانی شوند اما در دسته ای دیگر كه فولیكول غالب در تخمدان دیده نمی گردد، فولیكول های ریز وجود دارند. تزریق سلول های بنیادی هم از دیگر روش های پژوهشی هست كه در مركز درمان ابن سینا هم طرح تحقیقاتی آن در حال انجام می باشد و مانند دیگر مداخله های درمانی زمان و مطالعات بیشتری را می طلبد. این جراح زنان و زایمان، با اشاره به اینكه تخمدان در میزان پاسخگویی افراد به باروری و تحریك تخمك گذاری نقشی بسیار اساسی دارد، خاطرنشان كرد: شاید بتوان گفت تخمدان برای هیچ متخصصی به اندازه متخصص نازایی پرارزش نیست، هرگونه عمل جراحی روی تخمدان، و یا حتی لوله های رحمی به واسطه تغییراتی كه بر خون رسانی به تخمدان بوجود می آورد، می تواند بر كاهش ذخیره تخمدان و ناباروری تاثیر داشته باشد. حتی در عمل آندومتریوز كه به صورت پیشرفته در مركز درمان ابن سینا انجام می شود، متخصصان لاپاروسكوپی پیش از انجام عمل جراحی، بیمار را جهت بررسی های تخمدانی به متخصص زنان ارجاع می دهند تا در صورت نیاز فریز تخمك و یا جنین برای آنها، پیش از عمل اندومتریوما صورت گیرد. دكتر فرناز فاطمی، جراح و فلوشیپ زنان، زایمان و ناباروری، با اشاره به اینكه یكی از علل ناباروری علل زنانه است و PCO یا همان اختلالات تخمك گذاری همچون شایع ترین علل ناباروری در زنان است، اظهار داشت: خوشبختانه PCO نسبت به علل دیگر ناباروری درمان ساده تری دارد البته به شرط آنكه تنها علت ناباروری باشد و شرایط دیگر نرمال باشد. در این صورت كاهش وزن، نخستین و مهم ترین قدم درمانی است یعنی اگر این افراد موفق به كاهش ۵ تا ۱۰درصد وزن خود شوند در بیشتر موارد تخمك گذاری به صورت طبیعی اتفاق خواهد افتاد و حتی امكان دارد به صورت خود به خودی حاملگی صورت پذیرد. وی تصریح كرد: نكته مثبت درمان ناباروری و مبتلا شدن به PCO در مركزی همچون مركز درمان ناباروری ابن سینا این است كه كار به صورت تیمی انجام می گردد و ما در كنار خود متخصص تغذیه داریم و برای این بیماران مشاوره تغذیه را درخواست می دهیم كه با عنایت به رژیم های تغذیه ای مناسب و گنجاندن ورزش در برنامه روزانه، بیماران مبتلا می توانند به هدف خود یعنی باروری دست یابند. فاطمی اضافه كرد: در صورتیكه حاملگی با كاهش وزن صورت نگیرد، در مرحله پس از درمان دارویی و داروهای تحریك تخمك گذاری استفاده می گردد كه البته باید با نظر پزشك متخصص مصرف شود. با عنایت به شرایط هر فرد می توان درمان های دارویی را از ۶ ماه و در مواردی بیشتر ادامه داد و نهایتا بعد از آنكه تغذیه، كاهش وزن و درمان دارویی موثر نبود، در بعضی موارد لاپاروسكوپی و یا كوتر تخمدان ها می تواند كمك كننده باشد و اگر باز هم از موارد فوق نتیجه ای حاصل نشد می توان از درمان های پیشرفته تر مثل IUIو IVF بهره برد. وی با بیا اینكه مبتلا شدن به PCO (سندرم تخمدان پلی سیستیك) یا اصطلاحا تنبلی تخمدان به صورت معمول به شكل مجموعه ای از اختلالات مشاهده می شود، تشریح كرد: اختلالات سیكل های قاعدگی كه گاهی نیاز به مداخله و درمان های هورمونی دارند، افزایش سطح هورمون های مردانه كه معمولا در آزمایش خون مشخص می گردد یا داشتن علائم بالینی كه نشان دهنده افزایش هورمون های مردانه هستند همچون رشد موهای زائد در نواحی مختلف بدن، ریزش موی سر، جوش های پوستی مقاوم به درمان یا وجود علایم سونوگرافیك همچون بزرگتر بودن سایز تخمدان ها در سونوگرافی و وجود فولیكول ها و سیست های ریز در در حاشیه تخمدان ها و مشاهده تخمدان های بزرگتر از حد نرمال در سونوگرافی زنان مبتلا، همچون علایم و اختلالات فرد مبتلا به سندرم تخمدان پلی سیستیك است. فاطمی در مورد علل یائسگی زودرس خاطرنشان شد: در واقع علل ژنتیكی همچون علل مبتلا شدن به آن است. به این صورت كه امكان دارد تعداد یا ساختمان كروموزوم ها در زنان دچار اشكال شود. ازاین رو در زنان زیر ۴۰ سال كه مشكوك به یائسگی زودرس هستیم، انجام كاریوتایپ سفارش می گردد. از دیگر عوامل ژنتیكی می توان به سندرم X شكننده بعنوان علت یائسگی زودرس اشاره نمود. اختلالات خود ایمنی هم می تواند همچون علل مبتلا شدن به یائسگی زودرس باشند و همینطور انجام رادیوتراپی و شیمی درمانی در بیماران مبتلا به سرطان امكان دارد به دنبال خود نارسائی تخمدان و یائسگی زودرس را به همراه داشته باشند. ازاین رو پیش از شروع این درمان ها به فریز تخمك یا جنین سفارش می گردد. وی ضمن اشاره به اینكه PCO درمان قطعی ندارد، خاطرنشان كرد: آنچه با بالا رفتن سن اهمیت می یابد این است كه امكان دارد با افزایش سن ذخیره تخمدان ها كاهش پیدا كند و كیفیت تخمك ها پایین بیاید. ازاین رو سفارش ما به بیماران مبتلا به PCO این است كه هرچه سریعتر برای حاملگی اقدام نمایند و زمان را از دست ندهند. این بیماران چون در معرض مبتلا شدن به دیابت، فشارخون و عوارض قلبی- عروقی هستند حتما باید سبك زندگی مناسبی داشته باشند و از افزایش وزن هم جلوگیری نمایند.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب