چرا بدون پزشک خانواده، آینده نظام سلامت ایران پایدار نخواهد بود؟
دکتر ایزی: به گزارش دکتر ایزی، پزشکی خانواده مدلی نوین در سیستم سلامت است که با تأکید بر پیشگیری، مراقبت های مستمر و عدالت در دسترسی، توانسته در خیلی از کشورها بار بیماری ها را کم کند.
به گزارش خبرنگار خبرگزاری مهر، ابراهیم نوری گوشکی، متخصص پزشکی خانواده در یادداشتی که در اختیار خبرگزاری مهر قرار داد، نوشت: «فلسفه اصلی نظام پزشکی خانواده بر پایه سلامت محوری، پیشگیری و مراقبت های مستمر و پیوسته بنا شده است؛ بر خلاف نظام های درمان محور سنتی که تمرکزشان فقط بر درمان بیماری است.
در پزشکی خانواده، فرد یک پرونده سلامت جامع دارد و پزشک خانواده مسئول پیگیری سلامت او است. سلامت در حقیقت مفهوم چند بعدی است که فراتر از نبود بیماری یا ناتوانی جسمی است. به عبارتی، سلامت فقط به جسم مربوط نیست بلکه ذهن، احساسات، روابط اجتماعی و کیفیت زندگی را در بر می گیرد. نظام پزشکی خانواده موجب کاهش هزینه ها، ممانعت از باردیگر کاری و بعضاً چند باره کاری های پزشکی و دسترسی عادلانه به خدمات سلامت می شود. در کشورهای موفق مانند آمریکا و کشورهای اروپایی، پزشک خانواده نقطه ورود فرد و خانوار به سیستم سلامت است و ارجاع به متخصصان و فوق تخصص ها فقط از راه او صورت می گیرد. در حقیقت، این مدل با هدف ارتقا کیفیت زندگی، کاهش بار بیماریها به ویژه بیماری های مزمن و بهبود راندمان سیستم سلامت طراحی شده است.
چرا خیلی از کشورها در دهه های اخیر بسمت این مدل حرکت کرده اند؟
۱- افزایش بار بیماری های مزمن و غیرواگیر مانند دیابت، فشار خون و سرطان و در حقیقت بیماری هایی که نیازمند مراقبت مستمر و پیشگیرانه هستند، نه فقط درمان مقطعی.
۲- افزایش هزینه های درمانی در نظام های سنتی سبب شد کشورها بدنبال مدل هایی با هزینه کمتر و اثربخشی بیشتر باشند.
۳- احتیاج به عدالت در سلامت؛ پزشکی خانواده با پوشش همگانی و دسترسی ساده تر، به کاهش نابرابری های درمانی کمک می نماید.
۴- تقویت مراقبت های اولیه بهداشتی
۵- ممانعت از سردرگمی بیماران در رجوع مستقیم به متخصصان، از راه نظام ارجاع و پرونده سلامت الکترونیک.
تجربه موفق کشورهای پیشرو مانند کانادا، انگلستان و ترکیه نشان دادند این مدل موجب بهبود فاکتورهای سلامت و رضایت مردم شده است. در حقیقت، پزشکی خانواده نه تنها یک اصلاح ساختاری در سیستم سلامت است، بلکه پاسخی هوشمندانه به چالش های نوظهور سلامت در قرن ۲۱ بحساب می آید.
کدام کشورها را میتوان به عنوان الگوهای موفق در پیاده سازی نظام پزشکی خانواده معرفی کرد؟
انگلستان: با راه اندازی سیستم NHS، پزشک خانواده نقطه ورود به خدمات سلامت است و نقش کلیدی در ارجاع، پیشگیری و مراقبت دارد.
کانادا: مراقبت های اولیه مبتنی بر پزشک خانواده، با پوشش همگانی و نظام ارجاع دقیق، موجب کاهش هزینه ها و افزایش رضایت افراد شده است.
ترکیه: از سال ۲۰۰۴ با اصلاحات گسترده، پزشکی خانواده را در سراسر کشور اجرا کرد و فاکتورهای سلامت را بهبود داد.
کوبا: یکی از موفق ترین مدلهای پزشکی خانواده در جهان، با تأکید بر پیشگیری، آموزش سلامت و حضور پزشک در محله هاست.
هلند: پزشکان خانواده نقش محوری در مراقبت های اولیه دارند و بدون ارجاع، رفتن به متخصص ممکن نیست.
سوئد: با نظام پرداخت مبتنی بر عملکرد و پرونده الکترونیک سلامت، مراقبت های اولیه بسیار منسجم و کارآمد شده اند.
این کشورها نشان داده اند که با سرمایه گذاری در مراقبت های اولیه و پزشک خانواده، میتوان سلامت عمومی را ارتقا داد و هزینه های درمانی را تا حدود زیادی کنترل کرد.
به نظر شما چرا اجرای کامل نظام پزشکی خانواده در ایران با چالش هایی روبه رو شده است؟
به نظر بنده ساختار ناهماهنگ نظام سلامت، تضاد منافع بین نهادهای تصمیم گیر، ضعف در فرهنگ سازی و آگاهی عمومی جامعه، نقص دراجرای مسیر سطح بندی و نظام ارجاع، پرونده سلامت الکترونیک، عدم تجمیع صندوق های بیمه ای و نظام مالی پایدار، محدود شدن اجرای طرح در مناطق روستایی و شهر های زیر ۲۰ هزار نفر و پایلوت های محدود شده در دو استان فارس و مازندران؛ سبب شده اند که طرح هنوز به شکل ملی و یکپارچه اجرا نشود.
مهم ترین مشکلات کنونی در ساختار سیستم سلامت ایران چیست؟
- کمبود پزشک عمومی دوره دیده و متخصص پزشکی خانواده و آموزش ناکافی به دانشجویان پزشکی و سایر اعضاء تیم سلامت در عرصه پزشکی خانواده
-ضعف در فرهنگ سازی و مشارکت مردمی و آگاهی پایین مردم نسبت به نقش پزشک خانواده و اثر بخشی آن در سیستم سلامت
-نبود هماهنگی کافی بین سازمانهای بیمه گر و سیستم سلامت
-ضعف در اجرای کامل پرونده الکترونیک سلامت و یکپارچگی سیستم های سلامت
-نبود سیاستگذاری یکپارچه و پایدار در سطح ملی
-تضاد منافع بین نهادهای تصمیم گیر
-بی اعتمادی به نظام ارجاع و ترجیح مردم به رجوع مستقیم به متخصص و فوق تخصص
-واقعی نشدن تعرفه خدمات پزشکی
-پرداخت های ناکافی و نبود مشوق های مالی موردنیاز برای پزشکان خانواده بمنظور تشویق و تشویق
این چالش ها در کنار اجرای محدود طرح در مناطق روستایی و پایلوت های استانی، مانع تحقق اهداف ملی نظام پزشکی خانواده شده اند.
چه فرصت هایی در ایران برای اجرای بهتر این طرح وجود دارد؟
۱-و جود ساختار شبکه های بهداشتی درمانی کشور که از ابتدای دهه ۱۳۶۰ هجری شمسی با هدف گسترش عدالت در دسترسی به خدمات سلامت و تمرکز بر پیشگیری پایه گذاری شد. این ساختار نقش زیر بنایی و حیاتی در اجرای پزشکی خانواده دارد. در حقیقت این شبکه با فراهم سازی زیر ساخت های لازم مانند خانه های بهداشت، مراکز خدمات سلامت شهری و روستایی و نیروی انسانی آموزش دیده بستر مناسبی برای استقرار پزشک خانواده در سطح اول خدمات سلامت فراهم کرده است. پزشک خانواده در این چارچوب می تواند با شناخت دقیق جمعیت تحت پوشش، ارائه مراقبت های مستمر، پیشگیرانه و درمانی را به شکل یکپارچه انجام دهد. همینطور وجود یک پرونده الکترونیک سلامت و نظام ارجاع در این ساختار، امکان پیگیری، هماهنگی و ارجاع مؤثر بیماران به سطوح تخصصی تر را می تواند فراهم آورد. بدین سبب شبکه های بهداشتی درمانی نه تنها اجرای پزشک خانواده را راحت می کند بلکه سبب افزایش کارایی، کاهش هزینه ها و ارتقاء کیفیت خدمات سلامت می شود.
۲-پو شش بیمه ای نسبتاً گسترده در حقیقت وجود بیمه های پایه، امکان هماهنگی برای نظام ارجاع و پرداخت منسجم را فراهم می آورد.
۳- استفاده از ظرفیت بخش غیردولتی به شکل مشارکت مراکز خصوصی و خیریه در ارائه خدمات می تواند بار سیستم دولتی را کم کند.
۴- استفاده از تجربه اجرای آزمایشی طرح پزشک خانواده در مناطق شهری فارس و مازندران، تجربه های مهمی برای توسعه ملی فراهم آورده است.
۵- استفاده از پتانسیل فناوری اطلاعات با توسعه سیستم های سلامت دیجیتال و پرونده الکترونیک، بستر مناسبی برای مراقبت مستمر و ارجاع هوشمند به وجود آورده است.
این فرصت ها، اگر با اراده سیاسی، اصلاحات مدیریتی و مشارکت بین بخشی همراه باشند، می توانند مسیر اجرای موفق و ملی این طرح را هموار کنند.
بر اساس تجربیات جهانی، چه اقدامات فوری باید در ایران صورت گیرد تا اجرای پزشک خانواده موفق شود؟
-تفکیک نقش های سیاستگذاری و حاکمیتی از نقش های اجرایی بمنظور ممانعت از موازی کاری و جزیره ای عمل کردن
-فرهنگ سازی و مشارکت مردمی با آموزش عمومی در رابطه با نقش پزشک خانواده و مزایای نظام ارجاع
-ایجاد هماهنگی بین وزارت بهداشت، سازمانهای بیمه گر و سایر نهادهای مرتبط
-هماهنگی بیمه ها برای پوشش خدمات پزشکی خانواده و نظام ارجاع
-بازنگری در آموزش پزشکان عمومی با تأکید بر مهارت های مراقبت اولیه بهداشتی و پزشکی خانواده
-توسعه زیرساخت های سلامت دیجیتال با راه اندازی کامل پرونده الکترونیک سلامت و اتصال کلیه مراکز درمانی به سیستم های یکپارچه
-ایجاد مشوق های مالی و حرفه ای برای جذب پزشکان به حوزه پزشکی خانواده
-استفاده از داده های سلامت برای پایش و ارزیابی عملکرد پزشکان خانواده و تیم سلامت
-پرداخت مبتنی بر عملکرد و کیفیت خدمات، نه فقط تعداد مراجعات
-افزایش اعتماد مردم از راه شفافیت و پاسخ گویی در خدمات
-واقعی نمودن تعرفه خدمات پزشکی
در سطح کلان (وزارت بهداشت و بیمه ها) چه اصلاحاتی ضروری است؟
-یکپارچه سازی سیاستها و مدیریت سلامت بین وزارت بهداشت و سازمان های بیمه گر
-اصلاح نظام پرداخت با تأکید بر عملکرد و کیفیت خدمات پزشک خانواده
-استفاده از ظرفیت بخش خصوصی و خیریه ها در ارائه خدمات مراقبت اولیه
-تقویت نظام ارجاع و پرونده الکترونیک سلامت با اتصال کامل تمام مراکز عرضه کننده خدمات درمانی
-پایش و ارزیابی مستمر عملکرد پزشکان خانواده و مراکز عرضه کننده خدمات سلامت
در سطح خرد چه تغییراتی لازم است؟
-بازنگری در آموزش پزشکی عمومی با تمرکز بر مراقبت های اولیه و پزشکی خانواده
-فرهنگ سازی عمومی برای افزایش آگاهی و اعتماد مردم به پزشک خانواده
-تقویت زیرساخت مراکز خدمات جامع سلامت شهری و روستایی برای ارائه خدمات مستمر و پیوسته
-ایجاد مشوق های حرفه ای و مالی برای جذب پزشکان به حوزه پزشکی خانواده
-افزایش تعامل بین پزشک خانواده، تیم سلامت و جامعه برای مراقبت جامع و پیشگیرانه
اگر امروز در سیاستگذاری سلامت، تقویت مراقبت های اولیه و پزشک خانواده را در اولویت نگذاریم، فردا با هزینه های بسیار سنگین تر درمان و نابرابری های گسترده ای در حوزه عدالت در سلامت روبه رو خواهیم شد که دیگر قابل جبران نیست. تجربه جهانی و پژوهش های داخلی این اخطار را بارها داده اند.
چرا پزشکی خانواده می تواند آینده سیستم سلامت ایران باشد؟
زیرا پزشکی خانواده تنها مدلی است که بر مبنای شواهد علمی و تجربیات جهانی، می تواند با هزینه کمتر، پوشش گسترده تر و مراقبت مستمر و پیوسته، عدالت در سلامت را محقق کند و از بحران های مالی و درمان محور آینده جلوگیری کند. این مسیر، نه انتخابی تکنولوژی مدرن، بلکه ضرورتی راهبردی برای پایداری سیستم سلامت ایران است.»
حرف آخر اینکه به گزارش خبرنگار خبرگزاری مهر، ابراهیم نوری گوشکی، متخصص پزشکی خانواده در یادداشتی که در اختیار خبرگزاری مهر قرار داد، نوشت: فلسفه اصلی نظام پزشکی خانواده بر پایه سلامت محوری، پیشگیری و مراقبت های مستمر و پیوسته بنا شده است؛ بر خلاف نظام های درمان محور سنتی که تمرکزشان فقط بر درمان بیماری است. - کمبود پزشک عمومی دوره دیده و متخصص پزشکی خانواده و آموزش ناکافی به دانشجویان پزشکی و سایر اعضاء تیم سلامت در زمینه پزشکی خانواده -ضعف در فرهنگ سازی و مشارکت مردمی و آگاهی پایین مردم نسبت به نقش پزشک خانواده و اثر بخشی آن در سیستم سلامت -نبود هماهنگی کافی بین سازمانهای بیمه گر و سیستم سلامت -ضعف در اجرای کامل پرونده الکترونیک سلامت و یکپارچگی سیستم های سلامت -نبود سیاست گذاری یکپارچه و پایدار در سطح ملی -تضاد منافع بین نهادهای تصمیم گیر -بی اعتمادی به نظام ارجاع و ترجیح مردم به رجوع مستقیم به متخصص و فوق تخصص -واقعی نشدن تعرفه خدمات پزشکی -پرداخت های ناکافی و نبود مشوق های مالی موردنیاز برای پزشکان خانواده بمنظور تشویق و تشویق این چالش ها در کنار اجرای محدود طرح در مناطق روستایی و پایلوت های استانی، مانع تحقق اهداف ملی نظام پزشکی خانواده شده اند. -تفکیک نقش های سیاست گذاری و حاکمیتی از نقش های اجرایی بمنظور پیشگیری از موازی کاری و جزیره ای عمل کردن -فرهنگ سازی و مشارکت مردمی با آموزش عمومی در ارتباط با نقش پزشک خانواده و مزایای نظام ارجاع -ایجاد هماهنگی بین وزارت بهداشت، سازمانهای بیمه گر و سایر نهادهای مرتبط -هماهنگی بیمه ها برای پوشش خدمات پزشکی خانواده و نظام ارجاع -بازنگری در آموزش پزشکان عمومی با تاکید بر مهارت های مراقبت اولیه بهداشتی و پزشکی خانواده -توسعه زیرساخت های سلامت دیجیتال با راه اندازی کامل پرونده الکترونیک سلامت و اتصال کلیه مراکز درمانی به سیستم های یکپارچه -ایجاد مشوق های مالی و حرفه ای برای جذب پزشکان به حوزه پزشکی خانواده -استفاده از داده های سلامت برای پایش و ارزیابی عملکرد پزشکان خانواده و تیم سلامت -پرداخت مبتنی بر عملکرد و کیفیت خدمات، نه فقط تعداد مراجعات -افزایش اعتماد مردم از طریق شفافیت و پاسخ گویی در خدمات -واقعی نمودن تعرفه خدمات پزشکی -یکپارچه سازی سیاست ها و مدیریت سلامت بین وزارت بهداشت و سازمان های بیمه گر -اصلاح نظام پرداخت با تاکید بر عملکرد و کیفیت خدمات پزشک خانواده -استفاده از ظرفیت بخش خصوصی و خیریه ها در عرضه خدمات مراقبت اولیه -تقویت نظام ارجاع و پرونده الکترونیک سلامت با اتصال کامل تمام مراکز عرضه کننده خدمات درمانی -پایش و ارزیابی مستمر عملکرد پزشکان خانواده و مراکز عرضه کننده خدمات سلامت -بازنگری در آموزش پزشکی عمومی با تأکید بر مراقبت های اولیه و پزشکی خانواده -فرهنگ سازی عمومی برای افزایش آگاهی و اعتماد مردم به پزشک خانواده -تقویت زیرساخت مراکز خدمات جامع سلامت شهری و روستایی برای عرضه خدمات مستمر و پیوسته -ایجاد مشوق های حرفه ای و مالی برای جذب پزشکان به حوزه پزشکی خانواده -افزایش تعامل بین پزشک خانواده، تیم سلامت و جامعه برای مراقبت جامع و پیشگیرانه اگر امروز در سیاست گذاری سلامت، تقویت مراقبت های اولیه و پزشک خانواده را در اولویت نگذاریم، فردا با هزینه های بسیار سنگین تر درمان و نابرابری های گسترده ای در حوزه عدالت در سلامت روبه رو خواهیم شد که دیگر قابل جبران نیست.
منبع: drez.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب